Een mozaïek van verhalen
Het verhaal van Amal – Financiële dienst
Amal behoort tot de derde generatie, haar kinderen al tot de vierde generatie van Marokkanen die uitgeweken zijn naar ons land.
“Mijn opa emigreerde al aan het eind van de tweede wereldoorlog. Samen met zijn broer trok hij naar Nederland. Zijn broer bleef in Nederland, mijn opa kwam naar België, naar Boom.”
Na een tijdje kwam de oma samen met de kinderen naar België. De integratie voor oma verliep moeilijker dan voor opa. “Ze sprak geen Nederlands en had niet veel contacten met de buitenwereld. Er waren zoveel jaar geleden ook nog niet zoveel geëmigreerde Marokkanen.” Opa leerde de taal wel (ook al was deze gebrekkig) en voor hem was het iets makkelijker om zich aan te passen.
Amal vindt dat zij tot de generatie behoort die alles heeft meegekregen van hier. “Wij zijn hier geboren en getogen en zijn veel ruimdenkender. Wij zijn geen bezoekers, wij voelen ons hier thuis. Alhoewel de buitenwereld daar dikwijls anders over denkt. Het doet me soms pijn dat mijn kinderen dezelfde problemen ondervinden als ik vroeger. Gelukkig sporten ze veel en daar voelen ze dat verschil niet.”
Voel je je Belg of Marokkaans?
“Ik vind dat ik de laatste jaren meer geduwd word in mijn Marokkaanse identiteit. Neem nu de laatste verkiezingen. Het lijkt wel alsof we steeds minder onszelf mogen zijn. Vroeger was ik daar niet mee bezig. Ik dacht niet aan ‘integratie’ of ‘allochtoon versus autochtoon’. Ik ben gewoon Belg en Marokkaanse. Waarom zou ik moeten kiezen?”
“Ik ben blij dat mijn papa ons vroeger ieder jaar verplichtte om twee maanden naar Marokko te gaan in de zomer. Op school had iedereen samen dingen gedaan in de zomervakantie, behalve ik. Nu ben ik daar dankbaar voor want hierdoor hebben wij een hechte band met de familie in Marokko en beheersen wij nog vloeiend het Marokkaans.”
N.B. Opa is deze zomer overleden. Hij werd 96 jaar. Hij werd ‘jedi’ genoemd (wat opa betekent).
Het verhaal van Fatima – huishoudelijke dienst campus Amedeus
Fatima’s mama was zwanger van haar toen de papa een contract ondertekende om in Duitsland in een fabriek te gaan werken. Het zou twee jaar duren voor hij een eerste keer terugging naar Marokko en Fatima dus voor de eerste keer haar papa zag.
Uiteindelijk belandde de vader in Antwerpen. Twee jaar later haalde hij zijn vrouw en kind naar België, eerst aan de Waalse Kaai, later in Berchem. “Daar opende papa een kruidenierswinkel en slagerij. Nu zie je die overal maar de winkel van mijn vader was de tweede in Antwerpen.” Fatima moest veel helpen in de winkel en moest vroeg stoppen met schoollopen. “Ik vond dat erg. De school was mijn vrijheid.”
Of ze zich Belg of Marokkaans voelt?
Fatima trouwde jong, ze was nog geen 18. Met een man die op bezoek was in België. Eerst werkte ze in een apotheek, later solliciteerde ze bij Multiversum (toen nog Amedeus in Mortsel). Ze kon er aan de slag als schoonmaakster en dat doet ze nog steeds. “40 jaar intussen. Ik kan binnenkort met pensioen maar ik weet nog niet of ik dat zal doen. Wat moet je thuis doen?”
Misschien wil ze nog wel eens iets doen met haar diploma ‘Zorgkundige’? “Ja, dat heb ik behaald in avondonderwijs. Waarschijnlijk wou ik bewijzen dat ik dat kon, dat ik slim genoeg ben. Maar mijn diploma ligt in de kast. Het is goed zoals het nu is.”
Fatima was overigens getrouwd met een collega van Multiversum: Bouajad El Ayazhi (door iedereen ‘Ella’ genoemd) die in de keuken in Mortsel werkte. Jammer genoeg is hij enkele jaren geleden overleden.
Voel je je Belg of Marokkaans?
“Belg. Marokko is voor mijn een vakantieland. Ik ga er ieder jaar naartoe.” Maar dan begint ze te twijfelen. “Als het voetbal is supporter ik voor Marokko, maar als Marokko tegen België speelt ben ik voor België.” Twee zussen en een schoonzus van Fatima werken ook bij Multiversum: Karima, Ghamsa en Fouzia.
Zus Karima studeert nu ook voor zorgkundige.
Het verhaal van Karima – bewegingstherapeute deStudio
Karima is in België geboren en heeft heel veel fijne herinneringen aan haar jeugd. “We woonden in een appartement aan het Boelaerpark. Conny en Sus, twee lieve mensen in de straat, hielpen ons bij alles. Mama leerde Conny Marokkaans koken, Conny leerde mama Belgisch koken: vol au vent, stoofvlees, … We zaten ook veel in het gazettenwinkeltje van Maria en Fons. Daar kregen we altijd snoepjes.”
Alle kinderen _ het waren er intussen 6 – werden gestimuleerd om verder te studeren. “Dat vond papa heel belangrijk, omdat hij dat gemist had. Alle broers en zussen hebben hun weg gevonden.”
Voel je je Belg of Marokkaans?
“Ik ben Karima. Ik vind mijn Marokkaanse roots heel belangrijk: de warmte, de familie, er zijn voor elkaar. En dat warme gevoel wil ik ook doorgeven aan mijn twee dochters.”
Het verhaal van Wissam – Psychologe Cadenza 3
De opa van Wissam kwam in 1966 liftend naar Europa, samen met zijn broer. Hij was boer in Marokko maar dat leverde geen vast inkomen op. Hij liet vrouw en kinderen achter en kwam in Antwerpen terecht waar al een Marokkaanse gemeenschap was. Eerst legde hij riolering, na een tijdje ging hij aan de slag in een chemisch bedrijf in Hoboken. Hij woonde in een huis met een tiental landgenoten. “Er was geen verwarming, het was er koud”, vertelt Wissam. Daarna vond hij werk in een chemisch bedrijf in Beerse. Tien jaar nadat hij vertrokken was in Marokko kon hij zijn vrouw en kinderen laten overkomen. De mama van Wissam was 8 jaar en kon naar school gaan. “De oudste kinderen niet, die moesten gaan werken. Ze volgde naailessen in het middelbaar maar na enkele jaren vonden de ouders dat ze genoeg had gestudeerd. Toen ze 18 was ging ze een eerste keer terug naar Marokko. Daar vond ze haar man.”
Ze kregen drie kinderen, Wissam is de oudste. “Papa had tot zijn 18de school gelopen in Marokko en kon ons helpen met schoolwerk, mama nam meer de praktische kant op zich. Maar allebei stimuleerden ze ons om goed te studeren.”
Werk vinden was niet makkelijk voor Wissam. “Ik draag een hoofddoek. Ik ben Multiversum heel dankbaar dat dat hier mag. Die hoofddoek maakt het soms moeilijk. Bv. om een huis te vinden.”
“Het is eigenlijk de eerste keer dat ik me zo machteloos voel. Tot nu toe had ik alles zelf in handen. Als ik een diploma wou, moest ik maar wat harder studeren. Maar hier kan ik niets aan doen.”
Voel je je Belg of Marokkaans?
“Ik heb meer gelijkenissen met Marokkanen. De mindset, wat is taboe, wat mag ik eten, de rituelen, het sociale, de familie,… Maar mijn onafhankelijkheidsdrang en feminisme zijn Belgisch. Ik wilde dat diploma om onafhankelijk te zijn en ik ben pas laat getrouwd omdat ik dacht dat een man een stoorzender zou zijn. Maar ik krijg alle ruimte van mijn man.”
